NI RUK CHHUNG A PATHIAN THIL SIAM DAN





" Tâwpna hun thlengin: mi tam tak an tlân vêl ang a, hriatna te a pung dâwn a ni," (Daniela 12: 4)



Khawvel mihring,  Pathian awm ring lo leh Scientist- tam tak te'n a Kristian-  lehkhabu thianghlim Bible-  chhûng thuziak zîng a an rin loh ber chu Genesis bung khatna thû, Pathian ina khawvel leh a chhûnga thil awm te a siam ṭan dan hi a ni.

Kumin Presbyterian Puitling Sunday School- ah ' Kristiante rinna vawn him,' - thu zir a ni a, hemi chhûngah hian Pathian awm rin lohna leh Science aṭanga Bible thu hnawl anih dan te, chûng zirtirna te chu Bible hian a paihthla thei em? Kristian zirtirna hi a dik tak zet em? Engtin nge chung zirtirna lakah chuan Bible dik zia kan sawi theih ang? tih lam te anni ber a, he zirlai hi Kristiante tân chuan tunlai khawvel a zir tûr pawimawh ber pakhat a ni ti ila, kan sawi sual awm lo ve.

Aw le, Pathian ina khawvel leh a chhûnga thil a siam ang hian hnam hrang hrang pawh hian thilsiam thawnthu (Creation Myth) an lo nei ve vek a, heng thilsiam thawnthu zawng zawng zîngah hian Bible- a thilsiam thu hi Science- thiamna in a dik ngei a ni, thil  siam dan tûr rêng a ni ti a a pawm theih leh a finfiah theih awmchhun a ni. Chumi awmzia chu, Bible a Pathian thilsiam dan chauh hi Science thiamna in thil awmdan tûr rêng a ni, Pathian thilsiam dan step- hi dik lo a awm lo, a fel dik thlap e tih a ni.


Genesis 1:1  Atîrin Pathianin lei leh vân a siam a.

Genesis 1:2   Tin, Lei hi a chhia a, a ruak ngawt a ni a;

Bible- hi kan chhiar fovin a rinawm a, mahsela a tam zâwk chuan kan chhiar liam mai tlângpui ṭhin. 

Kan tarlan ang hian Genesis bung khat châng 1 leh châng 2- inkâr thu ah hian Gap Theory- tam tak a awm a, chhui fê tham thu a  inphûm rû anih chu.

 Mizo Kristian tam zâwk chuan, "Gap-awm lo, kan chhiar zawm ang a thu inzawm." an ti ṭhîn a, mahsela he ngaihdan hi Bible thu kan hriat tâwk loh vâng leh kan chîk tak tak loh vâng a ni.

Science leh Bible hi kan in hnial tîr a, Cosmic egg leh Big Bang Theory- chu Bible chîk ngai lovin hnial thâk kan tum a, mahsela kan thei ṭhîn lo, a chhan chu Evolutionist ho Theory kan hriat loh ang bawkin Bible thu kan hriat loh vâng zâwk a ni. Tin, Creationist  leh Evolutionist te'n an Theory- an ruihchilh ve ve a, an Theory- kha dik lo thei lo a an ngaih ve ve avâng a ni bawk.


Gen 1:1 a Pathianin lei leh vante a siam hun hi ni ruk chhûnga a thil siam hun lai ami ni ve maia ngaih theih a ni a. Mahse ‘A tirin (In the beggining)’ tih a Pathianin ‘Lei‘ a siam leh Gen 1:2 a ‘Tin lei chu a chhia a, a ruak ngawt a ni a,‘ tih ami ‘Lei’ hi chu  an dinhmun a inang ta lo a ni, a chhan chu ‘chang hnihnaa ‘Lei’ hi chu a chhia a, a ruak ngawt a ni a’ a tih avangin.

 ( Isaiah 45:18) "Ani chuan leilung hi a din a, engmah lovah a siam lo va, mihring awm nan a din zawk a ni.“ tih kan hmu a. 

Gen 1:2 hi English ah chuan ‘Now’ tia ziak a nia, Mizo ah chuan ‘Tin’ tih ṭawngkam hi hman a ni. Tichuan, chang hnihna a lei chhia leh ruak ngawt mai chu Chang khatna a Pathian thil siam dik tak (Original ) kha chu a ni theiin a lang lo. Isaiah 45:18 a ‘Engmah lo‘ tih hi Hebrai Bible-ah chuan ‘tohu‘ hman a ni a, a awmzia chu ‘hmun ram, tikhawhar, rauhsan‘ tihna a ni. 

Tichuan Pathian ina  lei leh van a siam hun chu engtik hun ami nge tih chu chhui chhuah rual loh a ni ta a.


Chik deuh a Bible han chhiar chuan Genesis bung khat a thilsiam inziahna ah hian Pathian in a siam tih a sawi ve miah loh thil pahnih a lo langsar ta nawlh mai a, chûng te chu TUI leh THIM te hi anni.


Engatinge Pathian in tui chu a hranpa a ‘lo awm rawh se’ a tih loh, engatinge alo awm sa? Engatinge thim chu alo awm sa? TUI leh THIM te hi Bible atanga chhui leh a lo ngai leh ta a ni.
 
Tui chu Baptisma chungchang ah kan hrefiah tawh a, sual tlenfaina tiin. Chutichuan mihring bawhchhiat hma daih, siam pawh an nih hma daih in thil engemawni chu TLENFAI tur chu a lo awm tawh pang a nih chu! Thim hi Bible ah hian sual, thalo sawinan vek a hman ani a, Science ah chuan NUNNA lo pian nan leh dam khawchhuah nan ENG a ngai tih kan hriat chuan THIM chu nunna tih chimihna a ni tih kan hrethiam nghal mai bawk awm e.Chutichuan heihi kan hrefiah thei ta - 
 
Mihring awmhma daih in Khawvel hian tlenfaina leh hremna, nunna zawng zawng tih chimih vekna engemawni chu alo hmachhawn tawh tih hi.
 
Tichuan Genesis a lei leh van siam hi kum maktaduai tamtak kalta a ni thei a, chu chu Bible in a kalh miah lo a, chumi hnu ah ni ruk chhûng a khawvel siam thu erawh chu khawvel hlui siamṭhat lehna mai a ni thei ta a, chu chu kum sang ruk kalta lek kha a ni thei ta tlat mai a ni. Chutichuan Bible thu hi a rintlak a, Science Theory- nen hian an inkalh hauh lo tih kan hre thei ang.

Tin, Thim leh Tui avânga anchhia chungchang ah Hebrai ṭawng a 'Tohu wa bohu'-  hmanna dang chu Isaia 34:11 leh Jeremia 4:5-  ah te an ni leh a, Pathian hremna chungchang sawina  tho anni.

Hei chu engpawh lo  ni ta se, Pathian in kum tam tak hnuah mihring tan a luah tlak leh hman theih turin kan awmna lei leh thil dangte hi ni ni chhungin a lo siamṭha (restored) leh ta a ni.

A ni khat niin 'Eng' lo awm rawh se a ti a, he êng hi Ni(Sun) ni lovin Ni êng(light, Shine) sawina zâwk a ni, chu chu Hebrai chuan, 'Ohr'- tih a sawi a ni a, chu chu Pathian in 'Chhûn'- a ti anih kha.

Pathian in Ni(Sun) hi a siam hun tarlan a ni lo a, Joba 31:26 ah chuan Ni leh ni êng ah Hebrai ṭawng, 'Ohr leh ahal'- hman anni a, a awmzia erawh a in ang thung.

Tichuan ni khat niin Chhun leh zan a lo awm a, hei hian ni chhiar dan a rawn ti lang chiah ta a ni.

Tin, Ni hnihna ah Tui leh Tui a ṭhen a, Tui leh tui inkarah boruak (Van) zau tak lo awm rawh se, a ti a, Hei hian Khawvel a sik leh sa chu a in ang vekin a awm tîr a, Ni eng chu rualkhai takin leiin a dawng a, chu chuan boruak a ti ṭha in, mihringte pawh an lo hrisel a, an lo damrei phah ta êm êm anih kha.

Ni thum ni ah Tui te chu lo tling khawm in khawmual (lei) rawn lang ta.

Tichuan khawmual a siam hnu in, thlai leh thei kung te a siam leh ta a ni.

(Gen 1:11-12) Tin, Pathianin, “Leiin hnim te, thlai chi nei te, thei kûng, leia an mahni chi awm dan tur anga rah, a rah chhûnga a chi awmte chu chhuah rawh se,”a ti a: tichuan chutiang chu a lo ni ta a.
Tichuan lei chuan hnim te, thlai anmahni chi awm dân tûr anga chi nei te, thing anmahni chi awm dân tûr anga rah, a rah chhûnga a chi awmte, chu a chhuah ta a.

Pathian in Thlai leh thing te ṭo na tûrin lei a siam a, tin Photosynthesis- a awm theih nan thing leh thlai te a siam hma in Ni êng a siam bawk a ni.

Pathian in Kum te, ni te, hunbi hrang hrangte an lo awm theih nan leh ni leh thla leh arsi te a siam leh a.

Gen 1:14,15,16- lo awm sela tih leh a siam, tih ah hian Hebrai ṭawng 'asah'- hman a ni a, hei hi english chuan Made/Become- tih a ni, chumi awmzia chu thil awm tawh sa aṭanga siam emaw, thil an nih dan tûr anga rem fel tihna a ni a.

Tichuan Pathian in Eng chu chhun leh zan ṭhen nan a lo hmang a, ni(day)nan a lo hmang tawh a.

Ni thumna thleng khian Thla leh arsi te'n ṭangkaina êm êm an neih loh avângin ala tarlang lovin hna ala thawh tir lo a, tichuan ni li na aṭang erawh chuan, hunbi, kum leh thla(month)...etc chhiar ṭan a tum avângin Thla(moon) leh Arsi te(Stars) pawh an awm dan tûrin a rem fel(Made,Become) ta a ni.

Engvangin nge ni li ni ah  zan a êng tûrin thla leh arsi(Moon & star) te a dah chauh kan tih chuan, a tûk ni nga ni ah ramsa te, sava leh tui a chêng chi te a siam dawn vâng a ni, chung nungcha te, chhun a chaw zawng leh zana chaw zawng, vak chhuak ṭhîn te chu anmahni chi awmdan tûr ṭheuh a siam a, awm tîr a tum vâng a ni.

Genesis bung khat a thilsiam chungchang a 'Siam' tih thu hi Hebrai ṭawng chuan  awmze hrang nei a ni a, 'Bara'(Create) tih chu awm lo a ta siam chhuak tihna a ni a, 'Asah leh Yatsar' (Made,Become,Form,mold,shape) chu hmanrua awm tawh sa aṭanga thil siam chhuak tih bâk ah remfel,  luahtir, chantir, tihna te an ni a.

Bara(Create) hi, Genesis 1:1, 21, 27 ah hman a ni a.

Asah(Made) hi, Genesis 1:6, 14-16, 25,26 ah te hman a ni a.

Yatsar(Form,shape) hi, Genesis 2:7- ah hman a ni bawk.

Pathian in awm lo ata Lei leh van a siam(Bara, Create) a, lei a vaivut awmsa aṭangin mihring a siam(yatsar, form) leh a, Ni leh thla leh arsi an hnathawh hmuh theih a siam(Made) in an awm dan tur angin a rem fel a ni.


(Joba 38:8-9)  Tuipui chu chhula a lo chhuah lai khan Tuin nge kawng lo khar hnan?
A silhfen atân chhum ka siam a, A tuam puanah thim chhah tak;

Genesis a tui thûk tak thim mup mai kha Joba bu ah hian a lo awmna sawi lan a ni a, a silhfen atan a chhum siam anih angin boruak zau tak in tui kha a ṭhen hrang a, chu chu tuihu(chhûm) a ni.

Hetiang chiah hian, Pathian in Eng(Ni) a  siam(Create) thu sawilan a ni lo a, Ni êng(Shine,Light) erawh lo chhuak rawh se, lo awm rawh se(Form) a ti mai chauh anih kha.(Gen 1:3-5)

Tin, Thla leh arsi te pawh siam(Create) an nih thu tarlan a ni lo a.

Mahsela an awmdan ang tûr a rem fel(Form) an nih hun tarlan a ni.

Tichuan, Ni leh thla leh arsi te chu siam(create) an nih hun sawilan an ni lova, Gen 1:1-2 inkar ah hian siam an nih a rinawm êm êm a ni.

Pathian ina ni ruk chhûng a thil a siam hian, ni khat zêl ah a thilsiam te kha an nih dan tûr angin an lo awm nghal a, chuvang erawh chuan thawklehkhat a thing te pawh puitling sa a lo awm thut ni lovin;

(Gen 1:11)“Leiin hnim te, thlai chi nei te, thei kûng, leia an mahni chi awm dan tur anga rah, a rah chhûnga a chi awmte chu chhuah rawh se,” tih angin, nikhat chhûngin lei ah lo ṭiakin an lo ṭhang lian (ṭhang zung zung) nghal zâwk niin Bible chuan a sawi.

Chuti alo nih chuan, Thingkung pakhat hi a lo ṭiah a a puitlin hunchhung kha kum 10- chhûng ni ta sela, Scientist te chuan anihna dik takin kum 10- a upa a ni tawh an lo ti a.

Mahsela pathian in, nikhat ah ṭiah tîrin a ṭhanlen tîr a, a puitlin nghal avângin Scientist te khân chhut dik mahsela kum 10- ang tho in an chhût dik dawn lo tihna a ni.

Arsi upa ber pawh  13 billion years niin an chhût a, chuvang chuan Bible hi an teh dik lo ṭhîn. Mahsela Arsi te siam(create) an nih kum Bible ah tarlan a ni lo a, Evolutionist te hian Adama khawvel (Gen 1:2) aṭanga engkim an chhût avâng zawkin Bible hi an teh dik lo zâwk ṭhin a ni. Khawvel a thil siam hun kha 6000BCE- anga chhût a ni fo a, chu erawh chu a dik ah lo ngai pawh ni ila, Gen 1:1 - a lei leh van siam anih hun erawh Evolutionist te hian an chhût chhuak thei chuang lo a ni.

A tawp berah chuan Pathian ina thil asiam te hi chîk tak a chhût chuan engkim hi fel takin a lo siam a, Science thiamna hmangin engkim a lo duang vek zâwk tih hi i hre thar leh ang u.

Daniela bu a kan hmuh angin khawvel hun hnuhnung ah chuan finna a sângin hriatna a pun dawn thu kan hmu a, chu chu kan tawng ṭan mêk tawh a ni, chuvangin Kristiante hian kan rinna kan vawnhim nan kan rin hi kan hriatchian a, kan rin dan pawh hi kan hriat fiah angai tak zet zet tawh a ni.

Comments

Popular Posts