KHAWLUAHLALI | War Of The Gods & Goddess


A tîr in  Siamtu ropui ber Khua (Khuazingnu/Khawzing pathian/Khuanu) chuan lei hi a siam a, A khuh hnâwng tûr leh boruak vawng dâi tûrin hnim chitin rêng a siam a, van tukverh hawngin lei ro leh hnimte tihnâwng tûrin a tâwk tê tê in tui a leih baw ṭhîn a.

Chu khawvel hmasa, ramsa leh mihringte inbiak pawh theih na khawvel chu Thîm zîng avângin a lo tãwp a, Chumi hun aṭanga chhuan engemaw zah liam hnu chuan khawvel thar siam leh in chu khawvelah chuan a hnam ang zêlin mihringte pawh an in thlah pung ve ta zêl a.

Tichuan mihringte siam annih a an lo pun tak tak hnu chuan Van chung sâng tak a Siamtu Khuanu lak a hel, a rorel pui a tirhkoh leh pathian chi te chu an in do ta a, mahsela Khuanu pawl te chuan hel ho te chu lei ah an paihthla ta a.

Chung pathian chi tenau leh thlarau thiltitithei tak tak lei a paihthlak te chuan lei a mihringte an tibuai reng avângin pathian chi tenau zâwk te leh thlarau ṭha mi te pawh chu lei ah an rawn kal ve bawk a.

Chûng thlarau thiltithei tak tak te chuan mihringte hnenah chuan an chanchin dik tak chu zêp in Chungleng leh hnuaileng indona tiin an hrilh a, mihring inthlah chhâwng zel te chuan chu chu thawnthu ang maiin an lo sawi chhâwng ta zel a ni.


Mihringte siam annih hnu chhuan hmasa lamah phei chuan vanchung sâng a pathian chi hnuaihnung deuh te leh leia mihringte an inkalpawh nasa thei êm êm a, Vanchung nula Sichangneii te, Tumchhingi te,Lasiri leh Lasari te bâkah vanchung tlangval unau paruk te bâkah tam tak in leia mihringte ngaizawngin nupui pasal ah an nei bawk a, an thlahte pawh michak leh thiltithei (demigods & heroes) an ni bawk.

Chu chhuan ropui tak maiah chuan thlarau sual tam tak leh pathian chi hnuaihnung deuh te pawh chu an lo in thlahpung ve zel bawk a. Tichuan a chi leh a pawl ang zel a awmin rorelna hmun an in sem a, Van chung sâng a khawsa ṭhîn annih avângin lei a hmun sâng lai deuh ah awmhmun an bengbel deuh ber.

Chung ho chu te chu Vanchung a an khawsak lai pawh a a hotu leh hruaitu deuhte anni tlangpui a, Muchhip tlang te, Mawmrang tlang te, 
Reiek tlang te, Chhawrpial tlang te, Khawbawn tlang te, Pukzing tlang te, Khawpuiṭan tlang te, Khawbawn tlang te, Inbuk tlang te  Lungtlanghing tlang te, Keifang tlang te, Lurh leh Ṭan tlang te bâkah tlâng tam tak ah rorel in ṭhuthmun an rem a, ho tam tak an nei bawk ṭhîn.

Tlem a chi hnuaihnung deuhte chu Sih ah te, Bung leh thingkung lian deuh ah te an chêng bawk a, ho tlem te te an nei ve zel bawk a. Mahni a tâl ṭhin Dêngsur te, Maimi te, Hmuithla te leh tam tak an awm bawk.

Tin, Khua ina a mihring siamte lo finishing tu khuavangte pawh an lo inthlahpung ve zel a, an awmhmun te pawh a chi ang zel a lo danglamin leihnuai a khawsa chi te an lo awm ve zel bawk a.

Tin, tlang leh ramhnuai a khawsa ṭhîn, Tlang lal fanu te chu Lasi an ni a, anni hi Nymph chikhat, Draiad Nymph/ Forest Nymph- tiin an sawi a, Tuipui leh Sih a rorel tu huai te fanu erawh chu Neried emaw Naiad Nymph an ti thung.

Tlang sâng a chêngte hi tlem a chungnung deuh anni a, minor Gods emaw Princes of Spirit  emaw an ti a, Tui a awmhmun bengbel ho hi Sea Gods an ti a, mahsela Tui pathian tak tak ni lovin, pathian chi hnuaihnung deuh te anni tlangpui.

Van hnuai a khawsa ho vek nimahsela hêng tui pathian hnuaihnung deuh leh Tlâng a chêng ṭhîn te hi Lal leh ropui zâwk nih inchuhin an indo ve fo a, a bîkin Minor Gods chi pêngte hi Khuanu lak a hel thlarau thiltithei tak tak te nen hian an in ngeih lo lehzual ṭhîn.

Chutiang chuan hun a lo kal zêl a.

Vawikhat chu Reiek Tlang a Lalnu (Minor Godddess) Khawluahlali rorel laiin buaina nasa tak mai a thleng a, Lalnu Khawluahlali hian fanu hmelṭha tak Lasi Ngaiteii(Draiad Nymph) a nei bawk a.

Chûng hun lai a Tlawng lui Lalpa sual tak mai chuan Reiek tlang leh Lungdar tlang a luan tlang a tum ta tlat mai a, nasa tak maiin tui a rawn ti lian a, chûng thil chu  Reiek tlang Lalnu Khawluahlali in a lo hriat chuan a thinrim kher mai.

A ho te a ko khâwm thuai a, bansan an tum a rin chuan loh avângin, "Lui huai aiin kan chungnung zâwk, kan nawr lêt tûr a ni," tiin an thawk chhuak ta nghal a.

Lalnu Khawluahlali- thin thawk chu a hlauhawm kher mai, Chhûn lai tak ah chuan Reiek tlâng chungah chuan chhûm dum an in dinleh ta tup tup a, ruahsûr si lovin  khawpui ri leh ṭêk tla a ri tuar tuar a, a tlâng chuanhnuai leh boruak ah te chuan thli na tak mai a tleh ri hum hum mai bawk a, chûng thil chu Tlawng lui luanna lamah chuan an rawn hnai telh telh a.

Chutah zet chuan Tlawng lui Lalpa pawhin a cho rual loh a cho tih a hrethiam ta, rang tak a in saseng leh a tum a, mahse a tlai ta.

Chu Tlawng lui lai vel chu thawklehkhat ah a rawn ri bâwrh a, thli tleh nasa tak mai chuan a chhêm fâwn ta sawk sawk mai.

Mitkhap kâr a'n nasa tak mai hian lui laiah chuan livir a in siam a, nasa deuh deuh a rawn lian in lui luang lai aia sâng fe mai, boruak ah chuan in vial chhovin a ding ûr mai a, tlawng lui chung ah lah chuan thli na tak mai a tleh ri fua fua mai bawk si.

Chutah livir ding ûr mai chu na tak mai hian tui ah chuan tlu in, a in vaw per chuai a, chumi hnu chuan chu thli tleh chuan tui chu rawn su per leh in na tak a nawr ang mai hian tui chu hlawm lian tak in a rawn ding leh ûr ûr a, chu tui hlawm boruak a ding chho ûr chu thli chuan na takin a chhêm per sawk sawk a, chutah tui ding ûr chu mihring ruangam ang deuh hian lian takin a rawn ding ṭha leh a, thlipui na tak pawh chu mihring angin a rawn in lan ve ta.

Mihring ruangam ang tui ding ûr chu kut no nalh tak hian a nghâwng ah a rêk a, chu a rêk tu chu boruak ah awm in hmeichhe hmelṭha tak angin a rawn lang a.

A sam sei leh dum nalh tak chu a huh hliam a, a vun chu a vâr paw chêk mai lehnghal.

A thinrim hmel chuan a hmel chu a ti ṭha zual emaw tih mai tûr hi a ni a, chu hmeichhia chuan hnai tak a tui ding mihring ruangam chu bia in, " Kei hi Reiek Tlang Lalnu Khawluahlali- ka ni tih i hria ang chu ti raw, nangni tui huai ai hian ka ropui zâwk tih hre rawh, i in hnûk kîr lo anih chuan i chan tûr chu a rapthlak hle ang." a ti a, a aw chu khawpui ri ang mai a ni.

Chu tui mihring ruangam chuan hlauh hmel tak in a kut pahnih chu Khawlualali lamah chuan phar chhuakin chibai a bûk a," Ka hria e, tunah ka in hnûk kîr nghal ang, ka chungah zah ngai rawh," tiin thûm chhur chhur hian a ti a.

Chu veleh Lalnu Khawluahlali chuan chu Tlawng Lui Lalpa chu na takin a nem per lawp a, lui sîr ngaw chhûng ah chuan a per darh ta chuai a.

Chumi rual chuan Tlawng lui so bawrh bawrh pawh chu a luang pangngai zui nghal a, a chung boruak a thlipui tleh pawh chu bângin chhûm dum te pawh chu an thâm ral a, van chung sâng takah chuan mawi takin Ni a rawn êng zui ve nghal bawk a.


Tlawng Lui Lalpa chu tui hnuai thûk tak a a chenna ropui takah chuan ngui takin a kîr a, mahse a han inn ngaihtuah a, a lung a dam thei ngang lo, mahse Reiek Tlang Lalnu chu a ngam bawk si lo.

A tihngaihna hre lo beidawng leh thinrim bawk si, reiek tlang su tlang thei bawk si lo chu a luang kual kawi ta vak a. Chu chu hun a lo rei chuan Tlawng nuar tih a ni ta a ni. 

Reiek Tlang Lalnu Khawluahlali leh a ho te'n  Tlawng lui huai an hnehna chu ropui tak a lawmin chawng an chen a, hlim tak a an lâm mup mup lai chuan an thlang lam a Chhawrpial Tlang Lal chuan a ho te khâwmin Lalnu Khawluahlali te chu rawn beih an tum a.

 Chhawrpial tlang Lal hian a hma aṭang tawh réngin Khawluahlali- hi a lo haw tawh sa a, a aia a a ropui leh hmingthan vângin a thîk êm êm ṭhîn, chuvang chuan Tlawng huai nen a anin tih thiamloh pawh khân a lo lâwm êm êm a, chak lo se a lo ti viau a, Tlawng huai a tlawm ta mai pawh kha a lo thinrim êm êm mai a, chuvang chuan an hnehna chan lâwm buai lai leh an inrin loh lai a Reiek tlang Lal Khawluahlali leh a ho te zawng zawng chu do thut a, thah vek an tum a ni.

Tichuan fimkhur takin thli chak takah ah inti changin Chhawrpial tlang Lal leh a ho te chu an rawn thlâwk a,  Reiek tlang chhip a lung tohlawt chu tih chim a rawn beih thut tumin ruahmanna an siam a.

Lalnu Khawluahlali hian hnehna lawm an nih avângin thlamuang takin a ralvengte pawh a lo hnûk kír a, lungrual tak a a ho te'n hnehna an lawm za theih nan. Chuvangin Chhawrpial Tlang Lal leh a ho te'n Reiek tlang an rawn thlen pawh hi an lo hre lo a ni.

Chung thil chu Khuangkhai Tlang huai ho te'n an lo hre vek a, an Lal chuan a ho te zîng ami chu a rûk a Khawluahlali hnena kal tûrin leh Chhawrpial Tlang huai thiltih tum te hrilh vat tûrin a ti a.

Tichuan rang tak a kal nghalin Lalnu Khawluahlali hnenah chuan engkim Khuangkhai Lal mi tirhte chuan an sawi ta a.

Chutia an chawngchen hlim laia an awmna Lungpui kar chim vek tum a Chhawrpial tlang huai ten an lo bei tih Lalnu Khawluahlali'n a hriat chuan thin rim kher mai. An chawngchen hlim lai pawh chu ti tâwpin a ho te hnenah chuan Chhawrpial Tlang huai leh a ho te thil tum chu a puangzar ta nghal a.

 Tichuan Lalnu chuan hma hruaiin Sialsir (sava chi khat) ah an inti chang a,  rang takin an thlawk chhuak ta nghal a.

Thlamuang leh fimkhur tak a Reiek tlang lungpui tihchim tum a bei mêk Chhawrpial Tlang huai leh a ho te chuan an lam pan a Lalnu Khawluahlali leh a ho te rawn thlãwk an hmuh han hmuh thut chuan mak an tiin an hamhaih ve kher mai.

Lalnu Khawluahlali leh a ho te chu an tam in an rawn thim phei khup khup mai si a.

 Chhawrpial tlang huai leh a ho te chu Sialsir ah an inti chang ve nghal a, a ṭhen an tlanchhia a, ṭhenkhatin an lo bei let ve bawk a.

 Van chung sang ah indona rapthlak tak mai chu an nei zui ta nghal a. Thisen nasa takin a far a, 
A ṭhente chu leiah leh an hnuai luiah te chuan lu bungin an tla nuai nuai mai a.
 An indona a an thisen far nasa lutuk chuan an indona zawn hnuai lama Tlawngnuar lui pawh a zuk ti duk vek hial a ni.

Chu indona rapthlak tak chu tlang Lal te zînga Lal leh hotu ber Mawmrang tlang Lal Sahmula chuan a lo hre ta a, Chi leh chi, tlang lal ve ve chutia anni aia hniam zâwk Lui leh Sih huai te bâk ah thlarau sual ho te hriat leh hmuh a an indo chu ṭha a ti lo hle a, anni Tlang Lal te chu an hmuhsit in hun lo kal leh zêl ah buaina nasa zâwk thlen theih tu a ni thei tih hria in rang takin a ho te zîng ami a tîr thuai a, an indona chu tâwp tûrin Reiek tlang Lalnu leh Chhawrpial tlang Lal te chu a tu a.

Mahse an indo nasa mai si a, Reiek tlang Lalnu Khawluahlali- phei chuan an vai a Chhawrpial tlang huai leh a ho te chu a tihhlum hma loh chu tâwp mai a tum hauh si lo.

An indo an tawp theih loh avâng leh a thuchah engah mah an lo ngaih loh avâng chuan Lal Samula ngaihdan a ni ta lo va, Reiek tlang leh Chhawrpial tlang te chu a sâi ta dum dum mai a, nasa takin Reiek tlang leh Chhawrpial tlangte chu a hêk huai nghe nghe a.

Chutia Lal Sahmula a thinrim tih an hriat chuan, Reiek tlang Lal leh Chhawrpial tlang huaite chu an indo chhunzawm ngam ta lo va, Chhawrpial tlang Lal leh a ho tlemte chu rang takin an chenna lamah an kîr ta vat a ni.

Mawmrang Tlang Lal Sahmula hi pathian chi zîng ami Khuavang lal a ni a, a unaunu chu Thlanrawkpa khân nupuiah a nei a ni. 

Tin, a pa hi Sabereka a ni a, Sabereka chu thli leh ruah pathian a ni bawk. Sabereka pa chu Belebuta a ni a, Belebuta pa chu Ṭuanlehmanga 
ni a, Ṭuanlehmanga pa chu Khuareia a ni a, Khuareia pa chu Hmakhawsanga a ni.

Lal Sahmula hian fanu hmelṭha êm êm mai, sawisel bo khawp a ṭha a nei a, a hming chu Lasi
Lengthuampuii (Draiad Nymph) a ni bawk.

He Indona ah hian Reiek Tlang Lal Khawluahlali leh a ho te tho in hnehna an chang leh ta a.
An sal mante hnâng a an phuar theih loh nan tiin Belkhai huai hovin chu lai vel a Mau awm te chu a châng vêt chhuak chiat in mit a neih tir vek a. Chuvangin helai hmun a mau te hian hun lo kal lehzel ah pawh a châng vêt chhuak in mit an lo neih phah ta zel a ni.

Reirek Tlang Lalnu Khawluahlali hian hnehna chang mahse a fanu 'Ngaiteii' -chu indonaah a thi tel ve tlat mai a. Khawluallali hian a tuar hle mai a, a lungleng khawhar chuan hun eng emaw chen chu Reiek Tlang chhip lung tohlawt aṭangin Ni tla tûr thlîr ziah ṭhîn a ni.



Comments

Popular Posts