KA PA THIL TAWN MAK

He ka thil rawn târlan tûr hi thil thleng tak tak vek an ni a, a ngaihnawm nân a phuahbelh theih tûr tak te pawh anni hlawm ang a. Mahsela heti hian, he thil thleng lo hre ve tawh leh lo tawng ve tawh rual û deuh te pawh ina dâwt mai anih loh zia an rawn sawi ve ngei ka beisei a, hei aia chiang a an rawn sawi zawm ve theih hlauh phei chuan a lawmawm viau ang.

Naupang kum sarih bâwr vêl kan nih laia ka pa sawi te an ni a, tin, keima  tawn leh midang tawn tlêm azâwng ka rawn thailang ve bawk e.

 Ka hrechiang tawh lo hlawm khawp mai a, mahsela hetiang lam hi ka pa hian a ûksak teh chiam loh avângin tunah han zâwt chiang leh pawh ni ila a sawi duh tawh kher mai thei bawk a.

Ka pa hian hetiang thil danglam deuh hi a tawng ve nual a, mahsela an thlah ho hi mipa rual deuh hlîr annih avângin an sawi chhuak tlêm khawp mai.

Tin, ka pa nû ( ka pi) hi mihlim an tih ang chi kha a ni a.

"Mahni thil hmuh ang midang ina an hmuh ve loh chuan dawheh nih kan hlawh mai mai, chu lo ah hetiang thil ho mai mai hi sawichhuah vak chi pawh a ni ngai lo." tiin ka pa hian ka nu in min ti a, chuvangin ka sawi chhuak ngai mang lo a ti ṭhîn.

Aw le, Ramhuai/ Thlahrang chungchang vek an ni lo tih min lo hriat sak dawn nia.

Tin, tun ami hi ka hriatchhuah mai te anni a, remchang ah a thil tawn dang te, tlem a felfai deuh a ziak tûrin lo hriatchhuah ka lo tum leh dawn nia.

A hlui hlui aṭang hian han târlang hmasa ila, tin  a chhiar nawm nân,  keima tawn(first person) angin ka'n tarlang mai ang e :-

Ka pa te tlangvâl lai a ni a, Bawngkawn vêng a awm an ni a.

Vawikhat chu Leitan/Durtlang- a chêng Gorkhali naupang kum nga(5) mi hi a bo a.

Chûng hun lai chuan Bawngkawn leh Leitan inkâr kawng hi ala ṭha lovin kawng pawh ala te hle mai a, hemi kawng thlang lam khâm pang pêr hi Leitan khâm tih a ni a.

Chu naupang bo chu leitan khâm ah chuan kan zawng a,  Bawngkawn ṭhalai tam takin kan zawn pui a ni.

Leitan khâm, lêngkîr sâng tak mai, puitling tân pawh a kal harsa tak mai ah hian chu naupang té chu a lo awm a.

Kei hian Martial Art- lam ka tih ṭhin avângin ka in tha zo ve angreng khawp a, a hmu hmasa tu leh a awmna a lawnkai hmasa ka ni a, mahsela a lo awmna lêngkír a lâwn chu a harsa ka ti khawp mai. Hmeichhia leh naupang chu an lâwn thei kher lovang.

Tui ti chip chep ah hian fel tak mai hian a lo mu a, a thihna pawh a rei thawkhat tawh tih a hriat.

Kekawr bûl a ha a, a ke lam hi tui ah a lo inchiah a, a malpui no lai vel te chu chakai in an lo ei deuh nên nuan tawh.

Chu naupang ruang chu mau hlâng siamin kan zâwn a, Bawngkawn ṭhalai hovin an inchhûng a ruang dah ngei kan tum a, Leitan/ Durtlang ṭhalai ho lah in Leitan laiah tak hian min lo châng a, Ruang lak sak tumin min nawr a, hmanlai mi ruang inchuh ang mai khân thinrim miah silovin kan in nawr a, a nuam danglam khawp mai.

Mahsela Leitan/Durtlang ṭhalai ho kha an felin upa zâwk thu an awih a, rei fê kan in nawr hnu ah an vâl upa a rawn aû a, thuawih takin an reh mai.

Khatih lai khân hetiang lam hi ka lo ngaihtuah ngai lova, kha naupang kha khalai lêngkir sang leh lawn harsa lutuk ah khân engti kawng mahin amah mai chuan a lawn thei ngai lovang, hruaitu emaw chu an awm ngei a ni.

In lo mitthla theih nan ka'n sawifiah hmasa phawt anga.

A hma chuan tuna Bawngkawn Lunglei Road, Excise Quarter piah deuh, hmân deuh a leimin vakna kawng thlang lam, Footpath thlen hma si ah hian Ka pa te hi an awm ṭhîn a.

Tuna Vishal Mega Mart- awmna lai vel leh Red Rose phei vel ah hian in ala awm ngai lova, Tuna Excise Quarter- awmna lai ah hian in pakhat, vai ho luah a awm a, a piah deuh lawk chu ka pa te in a ni, tin, Hauva petrol pumb bulah hian ka pa te ṭhenawm in chu a awm leh chauh.

Chung hun lai chu ka nupui neih hma a ni a, Bawngkawn Cinema Hall a Bruce Lee channa, Enter The Dragon- an chhuah tirh lai vel a ni.

(Greenwood Hospital pelh thlâk hnu a kawng kawi lai chiah kawng thlang lam, tuna Synod Ram- lai hi Cinema Hall awmna ṭhîn a ni.)

Kan nula rîm leh Cinema en tûr hi in aṭangin khaw thim rualin ka chhuak a, zîng lam dar hnih bawr vel hi ka haw leh dân a ni tlângpui ṭhîn.

Chutiang chuan zantin deuh thaw ka chhuak a, zan khat chu ka Cinema en zo, keimah a ka haw phei lai hian, Tuna Vishal Mega Mart-  awmna thlen hma deuh aṭang hian mi pakhat, feet sarih vêl tûr hi aniang, a vâr vek a inthuam hian min rawn zui a, ka hmuh hmasak ber ṭum chuan ka tlanchhe nasa viau a, inchhûngah ka tlu lût rawk rawk mai.

Ka tlân lai a ka hawi lêt khân min rawn ûm chuang lova, a kal ngaiin a rawn kal reng a, mahsela kan inkâr hlat lam a danglam chuang lo reng reng.

Chutiang thil chu tawng mah ila zan len ka sim thei chuang lo a, chumi zân aṭang chuan chu palian chuan min zui haw zantin ta mai a,  mahsela engtin mah minti chuang lo a, chuvangin hlauh en ah ka en ta vak lo. 

Tichuan ka chîk ru ta a, khawilai thleng nge min zui ṭhin tih hriat ngei ka tum a.

Kan in thlen hma deuh kawng thlang lam a vai ho awmna in kawt a bulb an chhit ên hian kawngpui a rawn ên pha a, Chumi kawngpui êng chin thleng chiah chu min zui ṭhîn.

Zan khat chu min zui miah lo mai a, mahsela kan in thlen hma a vai ho awmna in kawngkhar nghêng chuan a lo ding thung a.

Vai ho chuan an hmu vr aniang, a tûk ah an in sawn nghal daih.

Chutia min zui reng ṭhin avâng chuan kan in piah deuh, Red Rose tawntirh a awm, Cinema hall Canteen nghak tu te hi ka zâwt ta a. In hmelhriat sa leh in kâwm ṭhîn kan nih avâng chauh a zâwt ka ni.

Anni hi zan lam ah chuan kei aiin an haw hnuhnung zâwk ṭhîn a, an hmuh ve ngai leh ngai loh ka zawh chuan, anni chuan hlauh pawh an lo hlau lo hrim hrim a, keini chu min zui ngai lo, kan hma ah a kal ṭhîn an ti ve thung.

Tin, kan in hi choka a hranin, Assam type te reuhte hian a awm a, in pahnih ang anih chu, mahsela inchhûng aṭanga inkalpawh theih a ni a.

Nupui ka neih tirh hian zankhat chu kan nu nen pindan lamah kan awm a, choka lamah ka nu a awm thung a. (A ziaktu nu leh pa aw)

Zan rei pawh ala ni lo, kan in Assam Type ban chu lung lian tak ina a rawn delh ang mai hian a rawn ri dawt a, kan mutna hnuai zâwn chiah in ban chu niin kan hria a, in chu a nghîng lawih mai a.

Rang takin kan pahnih chuan choka lamah kan tlan phei a, thil awmzia kan sawi a, mahsela ka nu chuan, choka hnuai in ban hi alawm, ka hnuai zâwn chiah anih kha lungin a rawn delh a ti ve tlat.

Chumi hnu chuan kan ngaihṭha lo chu kan nu nen in hnuaiah kan zu chhuk a, mahsela engmah chhia a awm lova,  Lung lum lah hmuh tûr a awm lo. Kan in hi kawng thlang lam a awm a ni a, a tûk zîng a ka en leh pawhin kawngpui chhak lam ko pang velah lung lum thei tûr chi a awm lo hrim hrim bawk.

Tin, zan ah hian kan in hnuaiah hian Bawng- thaw ri sûk sûk ang te hi a ri leh ṭhîn a, tin kawng chhak lam pang aṭanga lei rawn min ri hum hum ang te hi a ri fo bawk.

Vawikhat pawh kan in bang chhak lam hi lung lum nge leimin ang tak hian a rawn delh ri rawp mai a, kan bang pawh a chhiat kan ring ania, mahsela kan han enchian vel pawhin engmah chhia a awm lo a, leimin emaw lung lum emaw pawh a awm chuang lo.

Tin, zanah hian kan kawt kawngpui ah hian pên ri thlawp thlawp hi a awm ṭhîn a, kan in piah deuh aṭang hian kawngpui ah a rawn kal ri thlawp thlawp ṭhîn a.

Vawikhat chu kan ṭhian hovin kan châng a, kawngkhâr chhûng lamah inring takin kan awm ṭhap a.

Tichuan zanreiah a rawn pên phei ri leh ta thlawp thlawp mai a, kan kawngka zâwn a rawn thlen rual chiahin kawngkhar kan hawng a, kan tlân chhuak nghal a, mahsela engmah hmuh tûr a awm chuang lo.

Ka nu leh pa te hi an inneih tirh in Seling ah an awm a, keipawh hi Seling  a piang ka ni ve bawk. Mahsela kum khat vêl ka nihin Aizawl lamah kan awm ta thung.

Ka pa hian, i nu nen kan inneih tirh lam chuan Cinema en kan hrât khawp a, kan inngaihzawn lai ata tawh Cinema en hrât ve ve kan ni a.

Zankhat chu kan Cinema en zo haw lam hian kawng sîr a para-path hnuai vel niin ka hria, a lo  êng phût mai a, a bul vêl a hnim leh thingkûng te pawh a ên deuh uarh thei.

A paw dal deuh, sên riai hi niin la hria a êng chu, mit a hahdam khawp mai. eng thil tak ni ang maw tiin en ka tum a, mahsela kan nu in thil ṭha lo aniang a tia, a hlau a, chuvangin en lovin kan haw san ta a.

A tûk ah kan ṭhenawm a awm Paite- sumdawng ho ka hrilh a, hmanhmawh deuhin an in pun a, kan thil hmuhna lai vel ah chuan an kal nghal a, a bul vel chu an dai dar nasa khawp mai. Mahsela engmah an va hmu ta chuang lo.

Paite- ho chuan mawl min han ti khawp a, "Engati nge in hmuh rual chuan in en nghal loh, anih loh pawhin a zânah min rawn hrilh nghâl tûr alawm," an tia, an sawi zui rei peih khawp mai.

El Bethel nge Gospel Thunder Team- ka hrechiang ta lo, ka nu thil hmuh a ni ve thung a, ka pa pawh hian a hmu ve tho.

Tuna Bawngkawn Bazar bul, Baptist Biakin thlang, Upa K.Sanglawma- in awmna lai hi a hma chuan field ang deuh a zâwl duai ṭhîn hi a ni a, hemi lai hmunah hian hmanlai deuh kha chuan Gospel Camping vel an nei nasa ṭhîn.

  Camping ah chuan ka nu leh pa an lut a, tichuan Bawngkawn Bridget field ah zanah an bethel a, field thlang lam a zâwl lian ve deuh awm, sairang kawng lam ep, ( tunah chuan in lianpui a   awm tawh.)

ah hian ka nu hian Palian pui mai, hmul thur leh mitmu lian tak mai a hmu a, a tlân chhia a, ka pa te bethel na lamah a tlân a, ka pa te a hrilh a, ka pa mai bâk ah chulai hmun a awm ve midang pawhin an hmu ve bawk.

Tin, Ka nu hian Leitan khâm hnuai pang pêr lai ah hian an nulat laiin huan te neiin thing te an fawm ṭhîn a.

Vawikhat chu a thing fawmna ah changel hnah a inkhuh midum( bihari) ruang a hmu a, a hlauh êm avângin a haw nal nal a, khatih lai khan tu hnenah mah a sawi chhuak ngam lo. Tu ruang tak ni ang maw.

Tin, ka pa nu ( ka pi) thil tawn hi ka'n tarlang ve lawk ange.

Ka pa nu te hi Rullam- khua an ni a, an naupan deuh laia a thil tawn hi ka pa hian min hrilh chhâwng leh ṭhîn.

Khawbel khua a ramhuai pêm an hmuh kha ka pi hian a hmu ve ngei mai a, an la naupang deuh thung, ( he thu hi ka pa in kan naupan deuh laiin min hrilh ṭhîn a, tun hnu hian Khawbel khua a ramhuai pêm an sawi hi a ni tih ka hre ve chiah.)

Tin, Ka pi te lo a feh tûr hian an lo kawng ah hian mi pakhat thing zâr a ṭhû a thing zâr thlâk tum a sâk ri kauh kauh hi an hmu nitin deuh thaw ṭhîn a.

Lo kawng aṭang a hla ve fê anih avângin tunge anih tih leh a hmel erawh an hmu chiang thei lo thung.

Lo an thlen rual hian a zâr chu a thlãk ri rum rum a, a thing zâr thlâk tliak tûr auh ri tuar tuar te, a tlâkna lamah a hnim leh thing delh ri rum rum te pawh a hriat theih.

Tichuan nitin deuh thaw mai hian thing zâr chu a ngai reng hian a thlâk ziah ṭhîn.

(Ramhuai ak a hi kan inleng pa aw)

Ka pa hi silai siam ṭhîn a ni a, kan naupan deuh lai khân sa pel ṭhîn ho hi an lo leng a, silai te an rawn siam tîr ṭhîn a, vawikhat chu pa upa lam tawh deuh hi silai siam tîr in a lo kal a, a hnu ah pawh a rawn kal fo a.

Chu chuan ti hian a sawi alawm, sa kan chân laiin ka chhak lam aṭang hian lung hian min rawn vawm leh ṭhîn a, min rawn vawm ngun êm avângin tu tak ni ang maw tiin ka veh chho a, thing lian deuh kawrawng ah hian naupang kum nga mi tiat vêl, lu lian deuh hi a lo tawm a, chu chuan min lo vawm ṭhîn a lo ni a.

Mak ka ti khawp a, ka man lawk a, ka ipte pui ah ka ak a, inah ka hâwn a.

Biak pawhin min chhâng duh si lo a, engmah a ei duh bawk si lo a, ka pa in a ṭha ngai lo e, va dah leh rawh min ti a, ka va dah leh daih a tia lawm.

Chuta ṭang chuan chu pa chu Ramhuai ak a kan ti a, a hnu daih ah Puitling sunday school ah kan zirtirtu ah a lo ṭang a, a thusawi ka ngaithla ṭha peih ngai lo.

A thusawi kha ka awih lo vel vek tawh, rilru in 'Ramhuai ak a' kan ti reng tawh a.

A lo lên leh châng pawhin Ramhuai ak a- a lo lêng kan ti ṭhîn.

Mihring zîng a Ipte pui a Ramhuai ak hmasa ber leh awmchhun a ni hial ang.

(Hei hi chu in hre tawh mai thei a, Facebook- vêl a phuah danglam a post  ka hmu nual mai, mahse hei hi a tak tak chu a ni.)

Ka pa tupa, ka pa chi leh kuang lam ami, Pa Tluanga kan tih Tank Lorry driver hmasa ṭhîn thil tawn pawh hi, a tawn tirh lam vêl a kan ina a rawn lên a a sawi ania, kan la naupang deuh hetih lai hian.

Tunah chuan Ṭhuampui Sipai Canteen piah zuangtui lam panna ah sâwn an awm tawh a.

A hmel Bruce Lee ang deuh mai hi ania.

Tank Lorry a khalh loh hnu in Punjabi cab (Truck full load kan tih ang ) hi a khalh ṭhîn a.

A zinna hi ka hre chiang tawh lo a, Kawlkulh vel hi niin ka hria, khi mi tlangdung lam ngei chu a ni.

 Buhfai vel dah in Handyman(Handle man) nen chauh kan zin a, kan haw lamin kan chawlhna (Kawlkulh ni maiin ka hria) khua ah ah mitthi ruang chhuak tûr an lo nei a, an khaw piah chiah a dah tur.

Tlai lam a ni tawh a, khua erawh ala thim chiah lo, Motor ala vân avangin tlawmngaia phurh sak turin min ngên a. Kuang ah an dah vek tawh a.

Tichuan motor hnung (body) ah dahin kan phurh sak ta a,

Kan tlan rei hnu chuan khua a lo thim dawn a, Unau hmel hai vel a ni ang, kawng a chhiat êm avâgin kuang kha a lo in sawhchhe palh anga tiin, Handyman hnenah chuan check tûrin ka ti a.

Tichuan motor Kawngkhar a ding in motor body chu a thlîr a. Chutia a thlir deuh chauh tih chuan rang takin motor aṭang chuan a zuang thla a, hmalam kawngah chak deuh hian a tlan ta thut mai a.

Engati nge maw ni aw tiin Motor ka ti thi a, ka umzui ve nghal a.

Ka umphak a thil awmzia kan zawh chuan motor body a kuang chungah khân mitthi kha a lo ṭhu a tia.

Chutia kan in biak lai chuan vai pakhat hi hah deuh in kan bul arawn tlan thleng ve a.

Tichuan thil awmzia kan han sawi khawm a, hei hi thil thlen dan chu a ni.

Kan motor body ah khan vai pakhat hi kan hriat lohin a lo chuang ru a, khua a thim tawh avangin kuang chungah khan, kuang tih hre lovin a lo ṭhu chu niin.

A lo lawn lai kan hre si lo, khua a thim tawh bawk si,  Handyman kha chuan mitthi kha a lo tho leh ta ngei ah angai a, chuvangin a hlau kha a tlanchhia a lo ni a.

Vaipa lah chuan, Chutia handyman leh driver tlanchhe ta daih chu eng emaw dik lo a awm aniang tiin min rawn umzui ve hi a lo ni a.

Chutia kan han sawi takah chuan Vaipa ber chu a hlau ber ber ah aṭang a, handyman nen kan inkâr ah a ṭhu khur zawih zawih e a tia.

Pa tluanga chuan, kan tlan thui khawp a, khua kan thleng ṭep alawm, motor lam a kan let leh phei chu a thui tawh ropui sia, a thim bawk si a, ka thinrim lutuk hian kha vaipa kha ka beng ṭêp e a tia lawm.

Mak ve tak mai pakhat chu keimah ngei pawh hian vawikhat chu ka hmu ve tawh a. 2012 kum tâwp lam khân ania, Zing kâr exer la in Durtlang kawng chho ah hian ka tlân țhin a, mi tlân sup sup laia tlân ka peih loh țhin avângin khawvâr hmâ deuh hian ka chhuak tlangpui a, ka hâw leh lam hian zîng tlân hma deuh ho ka tâwk tlangpui țhîn.

 Chutiang chuan zîng tin ka tlân a, chutih lai chuan kan chhûngte Seling- khua a awm, an fapa nupui nei tawh hi Greenwood Hospital ah an rawn awm a, a nupuiin a riahpui țhîn a, mahse damlo pa nû, pitar lian tak mai hian a fapa te chu a ngaihtuah êm avânga rawn kal ve in kan in ah a riak țhîn a, zîng kar ațanga Damdawiin a va awmpuiin tlaiah inah a rawn phei leh țhîn a.

 Sitting room a țhutthleng seiah hian zanah chuan a mu mai țhîn a. Chutiang a kâr khat vel kan mikhual hnu chuan, ka zîngkar tlân haw lam chuan Halflong thlang deuh ah hian kan mikhual pitar rawn chho beuh beuh hi ka hmu a, pangngai tak in kan in pêl a, ani chuan biak pawh min be chuang lo, kan in pelh hnu chuan tinge maw helai lai a a lo kal ni, Damdawiin anla hawng lo anga a rawn kal vel mai mai ani anga ti a ngaihtuah chungin ka tlân haw ta a. In ka thleng a, sitting room ka'n phei chu, chu kan mikhual pitar ngei chu a hma lawk a ka hmuh a thawmhnaw ang chiah inbel chuan țhutthleng seiah chuan a lo la mu reng anih chu. A tirah chuan ka phu chiang lutuk a, pindan ah ka tlân lût a, ka chhûngte thawhhma chu ka chhuak ngam tawh lo.

Ka zan mengrei leh zîng tlân duh vângin sitting room ah ka mu țhîn kha ania, chuta țang chuan sitting room ah ka mu ngai tawhclo, Durtlang kawng ah pawh ka tlân ngai tawh lo, Bridget Field ah hlîr ka tlân phah ta anih hi.(a hun lai kha chuan hlauhawm ve deuh ania)... 2015 a ka nu pa boral khân chu pitar chu a lo kal ve leh a, ka nu nau, ka nu Mawii bulah, "Saw pitar saw, damlai thla nei nu kha anih saw," ka tia, kan dawih dûn angreng bawk sia, kan pahnih in mi tam lai laiin kan nui dûn char char.( a lo ât theih hle mai..)