SICHANGNEII | Based On Mizo Mythology

Chûng hun lai chuan lei mihring te leh vân chung sâng a chêng ṭhin Pathian chî te chu an la inkal pawh nasa hle a.

Chûng Pathian chî thiltithei tak tak te chuan mihring fanu leh fapa te chu nupui pasal ah an nei leh ṭhîn a.

Tin, Pathian chî chuan hnuai deuh, nula hmelṭha leh thiltithei tak tak Lasi (Draiad) leh Khuavâng nula (Forest Nymph)  te pawh chuan mihring zîng a pasalṭha leh mi huaisen deuh deuh te chu an ngaizawng ve ṭhîn bawk a...

Van chung sâng tak a chêng te zîngah chuan nula pahnih, hmelṭha êm êm mai unau te hi an awm a, an pahnih ro ro ah pawh a upa zâwk Sichangneii chu a hmelṭha lehzual zâwk a.

Vân chung sâng a an chênna chu nuam hle mahsela tleirawl na na na chuan nin chin an lo nei a, an unau chuan an thlâ hlai pui, sava thla ang mai a an hnunga mawi tak a invuah hmang chuan van boruak sâng tak tak ah te chuan infiamin an thlâwk kual vel ṭhîn a.

Chutianga vân boruak a an thlawh lai chuan lei lam an han thlír a, huan zau tak mai bul a tui tling, Dîl ni awm tak awm hi an hmu a, an mit an han lên kual a, a bul vêl ah mihring tumah an hmuh loh avângin chak tak in an thlâwk thla ta a.

Tui awmna bul an thlen chuan an thla ti khup in inkuah rial in an en kual vel a.

Chu tui fîm tak mai chu thianghlim an tiin tui a an thlâ lo lang te chu hmuhnawm an tiin an bêng per a, hlim takin an nui ri hawr hawr a.

An nui ri mawi tak te avâng chuan an kiang a thing hnah te chu an lo ṭîl er er a, an piah lam ngaw chhah pui ah te chuan an aw chu a thang khâwk iar iar a.

Tui awmna ko tlang ah ṭhu in tui chu an bêng per a, an in theh a, hlim tak a an infiam hnu chuan chu mai chu duh tawk lovin an unau chuan an inbual leh ta a.

An vun vâr paw chiai mai leh thianghlim tak mai chu tui fîm tak maiin a a deh pawh chuan huh awm pawhin alang lo hial mai.

Tui chhûng a an liluh te chuan an hmelṭhatna te chuan tui chhúng chu a ên a.

Zîng ni chhuak in a rawn kah ên nen, tui chung chu  a tle siar siar mai anih chu.

Tichuan an duh tawk an inbual zawh hnu chuan ni pawh a lo chhuak ṭha tawh a, Tui tling awmna bul a lungpui lian tak chungah chuan mû in,  an thlâ te an zâr pharh a.

Ni sa ina an thla te a ên ro hnu chuan a tûk zîng a inbual leh ngei tum chungin van lamah an thlâwk chho leh ta a.

Tichuan vawi tam tak an unau chuan lei lam a zîng ni chhuah in an rawn thlâwk thla a, chu tui fim tak ah chuan an rawn inbual ṭhîn a.

Chu tui tling chu Lei mihring te zîng a mi siam a ni a, an chenna khua aṭanga hla lo te a a huan zau tak chhûnga a awm a ni.

Tui hna a awm avângin a bul chu zau tak in a lai khuar a, lei a luh mai loh nan a ko tlang pawh ṭha tak in a siam a.

Amah chauh a awm anih avângin a neitu pa chu a harsa ém êm lo a, a ei a tlêm avângin a huan ah pawh a kal ngai lutuk lo.

A tui khuah a siam zawh hnu ah chuan tlêm in a kal zing leh ta deuh zawk a.

Tukkhat chu a tuikhuah lo nu vek mai a hmuh chuan mak a ti hle a, mahse eng lutuk ah chuan a ngai chuang lo.

Nilengin a huanah hna a thawk a, tlai lamah a haw ve leh zel mai bawk a.

Mahsela chutiang chuan a tui chu zîng tin mai a lo nut ziah mai tâkah chuan angaih a ṭha ta lo a.

Ramsa eng emaw anih ringin a puan ven a sawi chhîng a, a iptepui a a chempui hriam tak chu lek chhuakin hnu chhui tumin a tui khuah lam chu a pan ta a.

A thinrim êm avângin a vaibel fawng pawh a seh keh ri rap rap hial mai.

Ngun leh uluk takin tui khuah bul vel chu a'n thlêk a, a lei te chu hnai tak a bih in a hnîm pah bawk a.

Chu mai a duhtawk lo, a tui khuah bul hnai vel lei te pawh chu kal kual in a enfiah vek a, mihring emaw, ramsa emaw hniak pawh a hmu hauh lo.

A huan vel an thlîr kual a, Huai nei âwm chi thingkung emaw, Chawmnu emaw awmna tûr chi engmah a hmu bawk si lo.

Chuvang chuan Huai in neih an phal loh chu a ring lo hulhual a.

Chutianga thinrim leh angaihna hre lo tak a a din vung vung lai chuan a rî a huan siam ve pitar pakhat hian a thlâm aṭang hian a rawn au lauh lauh a.

Chu pitar lam a hawi chuan pitar chuan a ban vaiin a lo hui a.

"Eng tak ni maw?" ti chungin Pitar thlâmah chuan a va phei a.

"Enge ni ta, thil tibo i va ang ve," pitar ina a tih chuan ani chuan,

"Eng lo ania, ka tui khuah saw zîng tin hian a lo nu ziah mai a, mihring thiltih tih dawn a ti duh tûr chi ka hre mai thei bawk si lo, kan khua ah lah hetiang ti duh chi an awm pawhin ka hre lo. Chuvangin ramsa an ni ang ka ti a, mahse hniak engmah ka hmu chuang bawk si lo a, a ngaihna ka hre lo hle mai." a ti deuh duah a.

Chu pitar chu a nui ver ver a, ring vak lo hian "Kei chuan a ti tu ka hria asin," a rawn ti ta reuh a.

Chu pa chu a phu zawk a, "I hria maw, min lo hrilh teh, a tu phiangsen nge....'' a tih lai chuan pitar chuan a thusawi chu a lo pawtchat a.

" Hria la chuan i thinrim thei ngut ange maw, mihring pawh an ni hleinem" a lo ti a.

"An a, chu..ramsa tihna maw..."

"Ni lo ve, Sichangneii te unau maw le, zîng tin hian i tuikhuah ah an in bual ziah alawm, chuvang ania tui a nut ziah ṭhin." 

Chu pa chuan, "Van chung a chêng te kha maw, hêng van mi te hi an sawi ṭhin chu ka hria a, mipa leh hmeichhia pawh an lian in an hmelṭha thei khawp an ti tak asin," a ti a.

Pitar pawh chuan, " Ni e, an hmelṭha asin, anni unau aia hmelṭha hi Van nula zîngah an awm pawhin ka ring lo e," tiin a chhang leh a.

"Anih chuan ka châng dawn e, ka man khawp ang, Pathian te pawi ka sawi anih leh inthawina ka hlan mai ang,"

Pitar chuan a hnaih hrut a, a bengbul te ah hian zawite in, " Man i tum anih chuan an hnunglam aṭangin man thut ang che, a nih loh a an hmalam aṭanga i bei anih chuan i man thei lovang, an hmelṭhatna in a ên ang che a, i mit a vai mai ang, chu chu vawng tlat ang che." tiin a hrilh ru a.

Chu pa chuan pitarte chu lawmthu a hrilh luam a, tichuan hlim takin a kalsan ta a.

A tûk zîng khawfîng chah rual deuhthaw chuan a in siam sawk sawk a, a iptepuiah chuan ram hrui phiar, hrawl fahran mai leh a chempui hriam tak mai chu a ak sauh sauh a, a tuikhuah lamah hmanhmawh takin a tlan liam nghal vâwk vâwk a.

A tuikhuah chu ala fîm in a thiang kâk a, tumah in anla khawih che lo tih a hriat chuan a hlim rilru in a kiai sak a.

Vanlam a'n hawi a, chutah ama hriat tawk lekin, " Ka va man dawn rua che u êm," tiin a phun sup a. Tuikhuah sîr lawk a hnim buk fahran maiah chuan a biru zui ta nghal a.

Khua pawh ala vâr chiang lo tih vel ah chuan thâwm eng emaw a lo awm ta.

Sava thla zâp ri deuh hlup hlup hi a hria a, chuveleh hnimbuk kâr aṭang chuan a'n bih a.

Van boruak sang tak aṭang chuan sava ang tak mai pahnih hi chak deuh hian an rawn thlâwk thla dûn a, an rawn hnai telh telh a, sava awzâwng an lo ni lo, hmeichhe hmelṭha  êm êm mai pahnih hi an lo ni a.

An vun te chu saisu kheh no ang mai hian an vâr suah a, lei a an rawn ṭum chuan an thla lianpui chu khup in an nui ri har har a.

Tuikhuah kotlang ah chuan dingin tui chuan an in theh a, a chângin an tlan kual a, tui chungah te chuan thlâwk in tui te chu an ti per chuaih chuaih a.

Chumi hnu chuan tuikhuah a lût in an inbual dun ta a.

Hnim kâr aṭang chuan an che vel chu hmuhhmaih neih hlauh hmel tak hian a lo thlîr dauh dauh a.

Tuikhuahah chuan an inbual ta phur phur a, an hmelṭhatna chuan tuikhuah leh a vêl te chu a ên phut a.

Parawl chuan man tumin a veh ṭham ṭham a, mahsela a phûr lutuk avângin pitar thusawi kha a theihnghilh ta daih mai.

Chutia a veh phei chu man hman loh a hlauh lutuk na lamah a rem zâwng zâwngin a zuan phei ta phut mai a, mahse inhmatawn an ni si a, an hmelthatna in a ên khalh avângin a mit a vai chum chum a, Sichangneii- te unau chu a hmu chiang hlei thei lo va.

 Sichangneiite unau chu rang takin van lamah an thlawk chho leh ta daih a.

A pawiti lutuk chu a chek tlawk tlawk a, thinrim takin tui chu a bêng per chuaih a. A ni têlin chu pa chuan Sichangneii te unau chu hmelṭha a tih êm avângin a vei ta êm êm mai a, a ngaizawng ta hle a. A man theih vaih chuan nupui atan neih ngei a tum a. 

Tuk khat chu a vanneih a siamin a chang chhuak leh ta mial a. Varṭianah Sichangneii te unau chu van aṭangin an rawn thlawk thla leh ta dalh dalh mai a, tui khuahah chuan an rawn inbual  leh ta a.

Muangchang a a iptepui dah thla in a hrui pai chu a phawrh leh ta mial mial a.

Thawm dim tak a veh pheiin hnunglam aṭang chuan hmeichhe pakhat zâwk chu a pawm bet ta thut a.

Chu veleh a man beh loh zawk chu rang tak hian tui aṭang chuan a thlâwk chhuak nghal a.

Thla zâp chungin boruak ah chuan a ding a.

Mangang takin an in au tuarh tuarh a, mahse chu palian leh sek tak mai lak ata chu a unaunu a chhan ngam bîk si lo, Van lam a thlawh haw san a hreh bawk si a, tihngaihna hre lovin mangang takin boruak ah chuan a thlawk kual fua fua a.

A man behna lak ata chu talchhuah a tum ve nasa hle a, a ṭha in a hneh lo tih a hriat in boruak a thlawh chhuah pui a talchhuah a tum ta a.

Mahse a man tu pa chu a pa len êm avâng leh a chak êm avâng chuan a thla pawh chu a zâp hleithei chuang lo.

Chhan theih anih loh avâng chuan lungchhe tak a ṭap chungin van lam pan in a thlâwk haw ta a. 

Chu pa chuan tui aṭang chuan a hnûk chhuak a, a thlâ pahnih chu a pawhthlâk sak a.

Mahsela a thla a pawhthlak sak rual chuan a thla invuahna lai aṭang chuan thî reng arawn chhuak lo, a pawh thlak rual chuan a thla invuahna lai chu vun in a awhkhat in a pangngai lehnghal vek a.

Ar chang ang tak mai, a ngûm a awm pawh chu a pawhthlak sak bawk a.

A man tupa chu a hlim kher mai, a hrui chuan Sichangneii chu a phuar mawlh mawlh a, chhuah tûr a a ngen na leh a ṭap te chu engah mah angai lo.

A phuar zawh hnu chuan miin an hmu nge hmu lo en in a hawikual zauh zauh a, tumah an awm lo tih a hriat chuan  Sichangneii chang leh a thla chu ṭawn khawm in a keng a, Sichangneii chu zo tak hian a pu nawlh a, in lamah a haw pui ta a.

In an thlen chuan Sichangneii thlâ leh chang chu thul mawngah a thukru ta daih a.

A tîr ah chuan Sichangneii chuan a hlau hle mai a, mahse rei lo te ah a sual loh zia chu a hre ta vat a.

Chu pa chu a hmel a chhe lo mai ni lovin, Van chung zîng chêng ve ni mai âwm a hmelṭha hi a lo ni a, a palian in a sa a ṭha a, a pian lah chu a mawi zêk mai lehnghal. Tin, tihluihna in chu pa chuan vawikhat mah a chungah kut a lek lo a, tharum lah a a hmang hek lo.

Nikhua a lo rei chuan Sichangneii pawh chuan a duh ve ta hle a, tichuan an innei ta a.

An nupa hian an chi a ṭha dun hle a, chhang zing tak takin fapa hlir pasarih an nei a, fanu erawh an nei thei hauh lo va.

 An fa te chu Kaptheia te, Dotheia te, Haitheia te, Chhintheia te, Entheia te, Mantheia te leh Tlengparela te an ni a.

 Mipa naupang inchhang bung harh tak tak an ni hlawm a, an chhang a zin hlawm êm avângin Sichangneii te nupa chuan an in awm chhawk ṭhin a. 

Nau awm chu a hahthlak êm avângin pa zawkin nau a awm deuh rawt ṭhîn a, Sichangneii chuan a pasal nau awm chu a châng chângin a awm chhawk ve ṭhin.

Tichuan chhûngkaw hlim leh rual tak mai an ni chho ta a, mahsela Sichangneii erawh chu lei mi a nih ve loh avângin a chi leh kuang te a theihnghilh tak tak thei lo a, hlim takin awm ṭhin mahsela lungleng a mittui tlâk châng a nei leh zauh zauh ṭhîn.

An pa ina nau a awm châng chuan Sichangneii chang leh thla, a thuhruk te kha a la chhuak a, a fate ho chu a khalhtir ṭhîn a.

Tin, an nu chu mihring ni lovin Pathian te zîng ami, Van chung sâng a awm ṭhîn anih thu te leh an intawn dan te chu a hrilh ṭhîn a, chuvang chuan nilengin tlei takin an awm thei ṭhîn.

An nu mei leh thla a khalh tîr dawn chuan, 

"Heng chang leh thla ka khalh tir ṭhin che u hi in nu hrilh hlek suh ang che u, in nu in a hriat hlauh zawng in a thlawh bo san daih ang che u, a thlawh bo zawngin a pawi dawn em mai," a ti tlat a. 

A fa te ho chuan tuma’n an nu chu an hrilh duh lo va.

An nu ina a awm ve ṭum chuan khalh tur nei ve hek lo, an tlei thei lo hle a, an ṭap an ṭap leh ṭhîn a.

Vawi khat chu Sichangneii chuan, “Fa te u, in pa in a awm che u chuan in tlei thei hle si a, keiin ka awm ve che u hian in tlei thei lo hle ṭhîn si a, eng nge maw a chhan le?

 In pa chuan eng nge a khalh tir ṭhn che u, engtin nge in in awm ṭhin, engtia awm nge induh le?” tiin a fate ho chu a zawt kual vel a.

 Mahsela tuma’n a chhan an sawi duh lo va; an naupang ber Tlengparela erawh ala a phêngphuang bawk a, a nu zawhna chu chhângin,

“Kei chu ka hria, Ih maw ka nu,” a ti hman chauh a, a u te ho chuan, “Sawi suh, sawi suh” an lo ti tliar tliar a.

Sichangneii chuan, “Tlumte, sawi teh sawi teh, engkim sawi vek rawh, a pawi lo ania,” a lo ti a. 

Tlengparela chuan, “Ih maw ka nu, ka pa in min awm chuan chang sei tha tak tak hi min khalh tir ṭhîn a, kan tawn a, kan lam su nghiau nghiau ṭhîn,” a ti ta a .

 A u te ho chuan, “Mawi a dawt a nia, ka nu, dâwt vek anih chu, chutiang kan hre lo, an khalh ngai lo rêng rêng,” an lo ti dial dial a.

Sichangneii chuan Tlengparela chu a pawm nawlh a, duat tak hian a sam a chûl sak hliau hliau a, a beng bulah zawh te hian, “Tlumte, in thil khalh ṭhin chu i pa chuan khawiah nge a dah a,” tiin a zawt leh a.

 Tlengparela u te chuan an nu thusawi chu an lo hre ve vek a, a sawi mai ang tih hlauvin Tlengparela chu an lo chhaih buai char char a.

 A ute’n an lo chhaih buai reng avângin Tlengparela chuan a sawi lawk thei lo va.

Sichangneii chuan, “Tlumte, i pa in a dahna chu han sawi teh,” a ti leh ṭhin a. Tlengparela chuan “Ih maw, thul mawngah a dah ṭha,” a ti ta a.

Sichangneii chuan a fapa chu a u te kiangah dahin thul chu a en ta a.

A u te ho chuan, “Mawi a dawt,” an lo ti tliar tliar a, a pa in a dahna Tlengparela’n a sawi ta mai chu pawi an ti hle a. An nau chu an hau tliar tliar a, 

Sichangneii chuan a chang leh a thla chu a va la chhuak a,

A hnung a a thla a vuah rual chuan taksa inrem thlap in a invuah lehnghal a, ser emaw pawh awm lo hian a chang a vuah pawhin a dik thlapin, taksa a awm sa ang maiin an lang anih chu.

Chutia a chang leh thla a vuah hnu chuan a fa te lam hawiin,

 “Fate u, ka in hmeh âwm em?” a’n ti a. 

Tlengparela chuan, “Ka nu i inhmeh lutuk,” a lo ti a. A u te ho erawh chuan, “Ka nu i inhmeh lo,” an lo ti tliar tliar thung a.

 Sichangneii chu sum hmunah a va ding vung a, “Fa te u, ka mawi âwm emaw chu?” a ti leh a,

 Tlengparela chuan, “Ka nu, i mawi,” a lo ti leh a, a u te erawh chuan hlau thawng rilru tak chungin, “Ka nu, i mawi lo,” an ti a. Sichangneii chu leihkapuiah a va ding vung a, “Fate u, ka mawi awm em,” a ti leh a,

 Tlengparela chuan, “Ka nu, i mawi,” a lo ti leh a. Midang chuan, “Ka nu i mawi lo, lo lut vat rawh miin an hmu re reu ang che,” an ti leh a.

Sichangneii chuan a thla chu a zar duai a, “Fate u, ka mawi awm em?,” a ti leh a. Tlengparela chauh chuan, “Ka nu i mawi,” a lo ti a. A u te ho erawh chuan a thlawh bosan daih an hlauh avangin, “Ka nu, i mawi lo, lo chhuk vat rawh, mi reu reu in an hmu ang che,” an ti a, a nu chu an au vak vak a. An nu chu a thlawh bo an hlau si a.

Mahsela Sichangneii chuan a thla chu a zâr pharh a, a’n zâp vel a, boruak ah thlâwk kâng in van lamah a thlawh bo san ta daih a.

Tlaiah chuan an pa feh chu a lo haw a, an fa te ngui deuh nghiai a hmuh chuan an pa chuan, “Fate u, khawiah nge in nu?” a ti a. 

Anni ho chuan thil awmdan chu an hrilh vek a. 

Sichangneii’n van lama a thlawh bo san tâkah chuan a lung a leng ta êm êm mai a. A fate ho hnenah chuan, “In nu pawh a awm tawh si lo, dam pawh hi nuam ka ti ta lo ve, ka intihlum mai teh ang,” a ti a. A fa u te ho chuan, “Ka pa intihlum lo ve, ka nu a awm tawh si lo, i tel lo te chuan engtin nge kan awm ang? an ti a.

Mahse a te ber  Tlengparela erawh chuan engmah hrethiam ve hek lo, “I duh leh intihlum daih rawh,” a lo ti sam et a.

An pa chuan, “In nu a awm tawh si lo, dam pawh hi nuam ka ti ta lo ve ka tilmu ka chhu keh mai dawn e,” a ti leh a. 

A fa u te ho chuan, “Ka pa, chhu keh lo vang,” an lo ti tliar tliar a. Tlengparela chuan, “Ka pa, i duh leh chhu keh daih rawh,” a lo ti ve thung a.

 An pa chuan a tilmu pakhat chu a chhu keh ta a, a na tuar tâl vel chu Tlengparela chuan hmuhnawm ti takin a lo thlîr a. “Ka pa a lam e” te a lo ti vel a.

 A na a zia awm deuh hnu chuan an pa chuan, “Fa te u, ka tilmu leh lam ka chhu keh leh dawn e,” a ti leh a.

A fa u te ho chuan “Ka pa, chhu keh tawh lo ve, i chhut keh leh te chuan i thi mai ang asin, ka nu mah a awm tawh lo tih nak alaiin, i tel lo te’n eng tin nge kan awm theih ang ni?” an ti a, an ṭap deuh pûr hlawm a, mahsela anla têt êm avângin anpa thil tum erawh an ti ṭhulh thei si lo.

 Tlengparela bawk chuan, “Ka pa, i duh leh chhu keh leh rawh a hmuhnawm a lawm,” a lo ti ve leh a. 

Tichuan, an pa chuan tilmu leh lam chu chhu keh leh in a thi ta nge nge a. A pa thi tur chal châng vêl chu, Tlengparela chuan, “En teh u, ka pa hi a mak roh ve!! 

ka pa ke leng dante chuh! ka pa mit ren run hi!” a ti a, a hlimpui hle a.

Chuta ṭang chuan Tlengparela te unau chuan nu leh pa nei ta hek lo, baihvai takin hun an hmang ta a.

Mahsela Van lam mi Pathian chi thlah leh mihring thlah pawlh annih avângin mihring mai mai ai chuan an hmel a ṭha hlawm in an fing zâwk hle a, anla naupang deuh e tih loh ah chuan mihring te aiin thil an ti thei zawk a.

Ram ah an kal a, ei tur zawngin an vâk an vâk ta mai a. Mahsela an unaupa Mantheia- chuan thiltihtheihna mak tak mai a nei a, thil reng reng a man theih êm avângin eitur nghei lovin an awm ve thei hram a.

Thang a kam leh a âwk thei êm êm a.

Vawikhat chu an lungleng hi leihkapuiah hian an ṭhu a, an indawm kun ngiai hlawm a, “Ka nu leh pa an awm tawh si lo va,” tiin an inngaihtuah lung puam a, hnathawh zai pawh rel thei lovin an ṭap an ṭap ta a.

 Chutia an ṭah lai chuan, “Enthei, nang van lam han en vel teh, ka nu i hmu mial lo maw?” an ti a.

Entheia, a mu ang mai a hla tak ami pawh chiang tak a thil hmu fiah thei tak chuan ngun thluk tak hian van lam chu a'n thlîr kual ta a, van chung sâng tak a a nu buh deng lai hi a han hmu fuh ta hlauh mai a. 

A unaute hnenah chuan, “En ve mah teh u, ka nu buh deng lai ka hmu,” a ti ta mai a. 

Chu veleh “Nang Kapthei, ka nu sum kotlangah khian han kap teh khai,” an ti a. Kaptheia chuan a thal chu a'n tin vang vang a, a thal ngul chu a'n kuai kul pawp a, a thla fang chu a thlah ta a, a nu sumah tak mai chuan a han kap bur ta chat mai.

 Chu ve leh Sichangneii chuan lei lam a rawn thlir a, a fate ho ngui nghiai a ṭhu chu a zu hmu ta a, a khawngaih ta êm êm mai a, lei lamah chuan hrui a thlak thla a.

Chu hrui lian leh sei êm êm mai ah chuan an lâwn ta a.

 Tlengparela- te unau chu phur takin vanah chuan an han thleng ve ta a. An nu an han hmuh chuan an hlim êm êm a, an nu bulah chuan an awm ve ta rih a.

An nu awmna Van khua chu a mawiin a ropui hle mai a, an in te chu a lian in a mi chêng te pawh an hmelṭha a, mahsela mipa te chu mihring aiin an lian zawk a, lian tak tak te pawh an awm bawk. 

An awmna chu Lei ang deuh a hmun nuam tak a ni a, an thingkung leh thlai te chu a lian êm êm vek a, hnim te chu an hring hlep a, mumang ram ang mai a ni.

Mahsela Sichangneii pa, milian chuan a tu te lo kal ve chu a ngai thei ta hauh lo mai a, anmahni Van pathian te chi leh mihring thlah pawlh an nih avâng chuan tih hlum dan tur mawlh mai chu a ngaihtuah ta a.

Tichuan a tu te ho chu an awmna a thing lian êm êm mai pakhat hi kih pui tûrin a sâwm a, an thing kih chu tlu mai tura an reh vek hnuah a tute ho hnenah chu thing hnuaiah chuan “ Helai hmunah hian i ei in i in ang u khai," a ti a.

 Chutia thing hnuai ei in tum a an in buatsaih lai chuan a rûkin a bibo ta daih a.

An awmna chhak lam aṭang chuan thing tlu ṭêp tawh chu a han kit ta mai a. 

Thing tlu tûr a rîk tuarh tuarh a, a rawn âwn ruai ruai a, thing chu a len êm avângin tlanchhiatna hun a awm tawh si lo a, a unau te ho chuan Dotheia hnenah chuan mangang takin, “Dothei, Dothei, nang han do vat rawh khai, thingin min rawn delh dawn e,” an ti a.

 An unau zîng a palian leh chak ber mai chuan chu thing lian tak chu nghet tak hian a lo man bet a, theih patâwp a ṭangin an piah lawk ah chuan a theh lêng lawp a.

Chumi hnu lawk chuan an pu chu an awmna hmunah chuan engthawl fahran hian a rawn kal tuang tuang a. An thih vek a rin avângin a ṭah dan tûr te a rawn zir lâwk vel a.

Mahse an awmna hmun a rawn thlen chuan a tute ho chu dam vekin a rawn hmu ta a, mak a ti kher mai,  a hamhaih chu a rawn ṭawng sual nawk nawk a, 

“In thi vek ang chu, tih nak a laiin, in lo la dam sen lil lel hlawm a ni maw,” a rawn ti a.

 Tlengparela te unau za ho chu an diau duh bik lo va, “Kan thi duh bik mai hlei nem, nang ngum sek paw reu ro pa,” an ti a.

 Mahsela engtin mah kut chu an inthlak chuang lo, mahsela anni unau chu an lungawi ta chiah lo a.

An haw hnu in an nu hnenah an pu thil tih dan chu an sawi vek a.

 Sichangneii chuan a mangan pui ta hle a. Mahsela tihngaihna a awm chuang si lo.

Chumi hnu deuh chuan an pu bawk chuan an awmna hmun piah deuh a ram ah chuan kalpui tûrin a sawm leh a, thil engkim hre vek tawh mahsela an pu anih miau avângin an hnial hreh bawk si a, chuvang chuan engpawh lo thleng sela mahni in vên him an tum tlat a.

An chenna aṭanga hla tak mai, ngaw lian angreng tak an thlen chuan an pu chuan,

 “Tikhan lo awm ula, lo kal sawn reng reng suh ang che u, ka rawn kîr leh vat ang” tiin kalna tûr dang chhuanlam asiam a, tichuan a kalsan ta a.

 Tlengparela te unau za chuan ngaihṭhatlohna êm êm pawh nei lovin an pu in, "lo awm rawh u,'’ a tihna laiah chuan an lo awm mawl ve ngawt a.

 An pu erawh chuan tihhlum a tum ru reng si.

An unau awmna thlang lam ah chuan chhuk in hal hlum a tum a ni si a.

Tichuan a duhna lai a thlen chuan a hnim chu a hal ta a, a alh chak kher mai.

Mitkhap kar an Tlengparela te unau awmna lai chu a rawn kâng dawn ta mai a.

 Tlengparelate unau za chu an mangang ta hle mai a. Mei lah chu a alh chakin, a sat hian a sa huam huam mai a, a khu bawk nen, men ngaihna pawh hi a awm tawh lo va, mittui leh hnap tui nen an hawi ta pêr pûr mai a. 

Haitheia hnenah chuan a unaute chuan, “Haithei, lei hi han hai khuar zung zung teh khai, kan thi zo dawn e,” an ti a. 

Haitheia chuan a kut tin zum tak mai chuan lei chu a'n hai khuar zung zung a, an unau za tawmna tur tâwk chu a hai khuar ta thuai a, an vai chuan an lut ta vek a.

 Chhintheia hnenah chuan, “Nang, Chhinthei, han chhin leh rawh le, ti hi chuan kan la him kim lo,” an ti leh a, lei khuar a awm chung chuan  kut an phar a, chutia a tih veleh chuan darthlalang ang mai hian an awmna chu a rawn khuh ta a.

Mei alh leh kâng rapthlak tak chu an awmna chung lawk ah chuan a nasa kher mai. Hmu vek mahsela anmahni erawh kâng kai thei lovin Chhintheia thiltihtheihna chuan a chhanhim ta a.

An awmna lai vel a hnim a kan zawh chuan an pu pawh chu thawveng tak hian a rawn chho a.

Mei vap ṭha lai deuhte chu rawn liah chhoh zoh zoh pahin, “Hei hi Kaptheia vap, hei hi Dotheia vap, hei hi Haitheia vap, hei hi Chhintheia vap, hei hi Mantheia vap, hei hi Entheia vap…” a rawn ti chho dun dun a. 

Chutia rawn chho chu a tute ho awmna a rawn thleng a, a tum leh rin loh deuhin a han hmu leh ta hlawm a, an lo la dam kim vek chu a hmuhin mak a ti êm êm mai a,

 “E khai!! in lo la dam phiangsen hlawm a ni maw? In thi vek tawh ang chu tih nak a laia,” a ti leh a. 

Tlengparela te unau za chuan, “Dam ang chu maw le, nang ngumsek paw reu ro pa,”  thinrim tak hian an ti a.

Haw pawh an haw rual lo ṭêp lehnghal, an lungawi tawh lo kher mai.

In an thlen chuan an nu hnenah an pu thil tih dan zawng zawng chu an hrilh leh ta vek a.

 Sichangneii chuan a fate ho chu a mangan pui leh zual ta hle a, an pu chuan a that vek mai ang tih chu a hlau ta hle a.

 A fate ho hnenah chuan, “Haw leh mai teh u, chuti lo zawng engtikah emaw, in pu hian a la tihlum palh mai ang che u,” a ti ta a. An thil tawn te avâng chuan Tlengparelate unau za chuan an nu thu chu zawm mai ṭha in an hre ve ta a, an nu ngai tak chung chuan lei lama haw thlak zai chu an rel ve ta a. An haw dawn tuk chuan Sichangneii chuan a fate ho chu a thlah a, “Mual sarihah thang in kam ṭhîn dawn nia,” tiin a chah a. Tichuan, lei lamah an haw leh ta a.

Tlengparelate unau za chuan an nu sawi ang khan mual sarihah thang an kam ta a, an awk thei hle mai a, an thang chu eng thang pawh nise a per duhin a per ṭhelh ngai reng reng lo va. Sa chi hrang hrang hi an awk rei rui mai ṭhin a ni. 

An sa hawn sate chu an nu leh pate hmuh ve a tan an it in an ei ve atan an duh hle ṭhîn a. Vawi khat chu an inngaihtuah lung puam a, an ṭap an ṭap leh ta mai a, an lungleng chu an hawi vel ruai ruai a, van lamte an thlir a, 

“Aw.. ka nu kha hmu leh thei ila aw…” an ti a. Chutia van lam an thlir reng lai chuan vân aṭang chuan favai ang tak hi a rawn tla sep sep a, chu thil chu an mitah a lut a, an mit mim chu an nuai an nuai a, an mit a del ta hlawm a.

An mit a del tak vek hlawm avângin an inhlauh ṭhen ang tih an hlau a, an inkai diah diah ṭhîn a. Mahsela mitdel chung chuan an theih ang angin thang te chu an kam tho ṭhîn a, an kut te pawh chu ala hmui tlang hle a, awh pawh an âwk thei hle a. 

An sa awh chu Ramhuai sual chi khat, mihring ang tak leh lian tak mai Chawmnu- hian a lo lak khalh fo ṭhin a, Chawmnu lak bang chauh chu an chang ṭhîn leh ṭhîn a.

 An thang awk chu lo la ṭhin awm in an hre na a, hmu thei hek lo, tih ngaihna an hre lo hle a.

 Chuvang chuan thangkam leh ṭhin pawh chu an phur lo zo va. Chakaite an khawrh ta zawk a, an thil tih reng reng chu a hu ho zelin an ti a, a tawpah an insem tlang leh ṭhîn a. 

An thil lak khawm sa an insem reng reng hian an sem chuang ziah ṭhîn a. Chawmmu hian a kut a lo dawh ve ṭhîn chu niin, a ngaihna an hre lo thei hle mai a, Chawmnu hian an ni unau lian leh chak tak tak mai, thiltithei tak an ni tih a hriat avângin mitdel ni mahse kut a thlak ngam lova, mahse thawm dim takin an zingah chuan a tel ve zel a, anni unau chu a zui zel ṭhîn a ni.

 Chutiang a sem chuan ziah chu duh lo hle mahse tihdan dang an hre thei bawk si lo va, kawng in dap chawp zelin engkim an ti ho dal dal a, an inngaina tlang hle a.

Chakai an khawrhte hian, lung a'n han phawk a, chakai an dap hma in Chawmnu chuan a lo dap khalh ṭhîn a, chakai vak chhuakte chu an man hmain a lo man khalh zung zung ṭhîn a. 

An thil man sa an insem lahin Chawmnu chuan a kut a lo dawh ve ziah bawk si a, an mangang ru hle ṭhîn.

 An thil man khawm sa chu an insem chhawk zel a, vawikhat chu Tlengparela sem hun a lo thleng ve ta a, kut lo dawh ve ziah ṭhîn tu chu man chhuah ngei tumin an thil man khawm sa chu a sem ta a, a pek a piang chu,

"Tu kut nge?’' tiin a zawt zel a, a unaute chuan an hming an sawi ṭheuh a, a hnuhnung berah chuan kut pakhat hian a rawn dawh ve a, Tlengparela chuan a hming a lo zawt a, a chhang ta lo va, a ngawi reng ringawt a, chu veleh Tlengparela chuan a man thut a, an awmna bul a pialtlep ah chuan theih tawpin a keuh ta chawrh a, Chawmnu chu thluak per chuaiin a tlu zal ta der a.

 Chawmnu thluak per chuan Tlengparela mit a per hlauh va. Tlengparela mit chu a rawn var ta a. Tlengparela chuan mak a ti hle kher mai.

Chawmnu thluak chu mit var na anih ringin pialtlep a thluak per darh nuaih chu a la a,  a unaute ho mitah chuan a hnawihsak ve ta ṭheuh a, a hnawih veleh an mit a lo var ve leh ta vek a. Ngui taka an awm tawh hnu chu an mit a lo var leh takah chuan hlim takin an awm leh ta a.

Tichuan a pa hian hlui chu vât in an unau za chuan lo an nei ta a, an pa rual tlang bawk a; an thawk hlawk thei hle ṭhin a. Chaw fak dawn hnaihah chhun chaw tur an inchhum chhawk ṭhin a. Vawikhat chu Ramhuai hmeichhia milian zîng ami, hmel rapthlak tak mai, ramhnuaia vâk vel ṭhîn Ṭau- nu hi an lo ah chuan a lo kal a.

 Kaptheia rawngbawl lai chu, “Kapthei, i chaw chu min lo ei tir ve teh,” a ti a. Kaptheia chuan a hlau si a, a phal lo ngam lo va, Ṭaunu chu a eitir ta a.

 Chawfak tum a a unaute ho an rawn chawlh chuan chaw a lo la chhum hmin hman lo va.

A chaw chhum chawp chu an nghak ta rih a, a chhan lah chu a sawi duh der lo va, chutiang chuan an upat dan indawtin rawng an inbawl chhawk zel a, chaw ei tur a an han haw khawm chuan, rawng bawl tura a kal hmasate chuan eitur an lo la peih hman ngai reng reng lo va. Tlengparela chuan a hre thiam lo hle a, a thin a rim hlur reng a. A ute lah chuan engmah an hrilh duh si lo va,

"I hun a lo thlen ve hunah i hre ve mai ang," an ti tlat a. 

Ani chuan, “Ka ni a lo thlen ve hun chuan chaw chhum sa ka lo nei ngei ngei ang” a ti ṭhin a. A u te ho chuan “Kan la hria ang chu” an tihsan mai ṭhin.

Tlengparela ei rawngbawl hun a lo thleng ve ta, chaw chhum pahin bawmrang a tah malh malh a, chutih lai chuan Ṭaunu hi thlamah chuan a rawn kal ta ṭuang ṭuang mai a, Tlengparela hnenah chuan “Tlengparel, i chaw chhum kha min lo ei tir rawh,” a rawn ti ta khur khur a. 

Tlengparela chuan a ute ho angin a hlau ve ta aw zawng lo va, “A rilru te te in hei hi a ni maw ka ute ho chuan an hlauh ni,” a ti rilru neuh neuh a, phuba lak dan tur hlir a ngaihtuah a.

Ṭaunu chuan, “Tlengparel, i chaw chu min ei tir thuai thuai rawh, ka ril a tam viau tawh a nia” a ti khur khur reng a. Tlengparela chuan zam miah lo hian, “A la hmin lo, lo la nghak rih deuh rawh, a hmin mai ang,” tih pahin a bawm tah lai chu a tah mial mial a. Ṭaunu pawh chu kawng ka biangah a thu ta run a. “Tlengparel, eng tur nge ni i tah a?” a ti a. Tlengparela chuan, “Arbawm tur a lawm maw le, nangmah tiat lai tur hi arpa lian pui ka nei a,” a ti sam et a. A bawm tah chu a tah zo ti tih ta a. Tlengparela chuan, “Ṭaunu nang han lut chhin teh khai, i len chuan ka arpa pawh a leng tihna a ni dawn a, i leng nge leng lo han lut chhin teh reng,” a ti a. Ṭaunu chuan, “Ni ang hmiang,” a ti ta roh a.

 Tlengparela bawm tah ah chuan a lut ta ṭuah ṭuah a, Ṭaunu bawma a luh fel ve leh Tlengparela chuan rang takin a tah phui a, a chilh ta hmiah mai a.

Ṭaunu chu a chhuak thei ta lo va, Tlengparela chuan tulthir lingin Ṭaunu chu a duhna lai laiah a hawlh vel ta a. Ṭaunu na ti chu a rak tuar tuar reng a, a hawlh vel pahin a sawi ṭhaih reng bawk a, “Nang hi ka ute ho angin ka hlau ve hleinem che, ti hian khuaah ka hawn ang che’nga; naupang hovin an chhaih luai luai ang che’nga; arpui te’n an lim zuang tawk tawk dawn che a ni,” a ti vel a. 

Ṭaunu chuan a hlau ta hle mai a, Tlengparela chuan tulthir linga a hawh reng bawk avângin Ṭaunu hmul leh vunte chu a kang hmui rum rum a.

Mangang takin Ṭaunu chuan, “Tlengparel, min ngaidam rawh khai, he bawm aṭang hian min chhuah la tuthlawh, in unau hming kim ka pe ang che,” a ti a. Tlengparela chuan a hmaia tulthira nawr nawk nawk pahin “A dang eng nge min pek ang,” a ti tlat a. Ṭaunu chuan, “ Chem in unauva hming kim…a a,” a sawi zawh hmain “A dang” a lo ti leh thuai a, Ṭaunu chuan, “Hreipui in unau a hmingkim leh nupui tlak nula tha tak tak in unau a hming kim,” a ti a. Tlengparela chuan, “A dang leh” tih pahin Ṭaunu chu tulthir sain a han hawlh zui a, Ṭaunu chuan ṭap ṭau chungin “Sial” a ti leh a. Tlengparela chuan a khawngaih ve ta deuhva, a chhuah ta a.

A chhuah pahin Tlengparela chuan, “Ka unaute rawn chawlh khawm hma in, i thil min pek tur ho kha rawn dah rang ang che, chuti lo chu ka sawisa hrep ang che,” a ti a. Tichuan Ṭaunu chu Tlengparela te unau thil pek tur la tur chuan hmanhmawh takin a kal liam ta hnu hnu a.

 Nakin deuhah chuan Ṭaunu chuan pek tura a sawite chu a rawn la khawm a, Tlengparela chu a rawn pe ta a, “Sial erawh chu nakinah in la rawn la dawn nia,” a ti a. Tlengparela chuan rem a lo ti ve mai a. Lungawi lo zetin a lo kalna hnu lamah chuan a kir leh ta bum bum a.

Chawfak a lo huna a ute ho chu chaw fak tum chuan an rawn kal khawm a, “Chaw ei tur chu i lo nei meuh emaw chu,” an rawn ti hlawm a. Tlengparela chuan “Chaw ei nge in duh tuthlawh insem,” a lo ti a. A u te ho chuan “In sem tur a awm te chuan lo insem hmasa ila,” an ti a, tuthlawh chu an han insem leh rih a. Tuthlawh an insem zawh hnu chuan, “Chaw ei tawh ila,” an han ti leh a, Tlengparela chuan, “Chaw ei nge in duh chem insem,” a ti leh ta a.

A unaute chuan, “In sem tur awm chuan chaw ei ai chuan lo insem hmasa ila,” an ti leh a, chem chu an han insem leh ta dar dar a, chutiang zel chuan, Ṭaunu pek khawm sa chu an insem tlang ta ham ham a. Nupui an han insem phei chu an hlim tlang hle hlawm a.

Tlengparela chuan a hmel ṭha ber kha a hmai a hnawih dum vek a, a unaute ho chuan thlan na chang hre hek lo, a u te duh loh khawm ta ang maiin a hmelṭha ber chu nupui atan a nei ta a.

 Tlengparela chuan, “Tu nge nupui nei hmelṭha ber i en chiang teh reng ang u khai,” a ti a. A nupui chu a hmai a phih fai tir a, Tlengparela nupui chu a lo hmelṭha ta ber a.

Tichuan an unau za chuan an haw ta a, tumah inthîk bîk an awm lo.

Hun a lo rei a, an nupui te chu inah awm tîrin an ni unau chu milian hmeichhe rapthlak tak mai hnen a Sial la tûr chuan an chhuak ta a.

An huanah chuan Sial awm na tûr zau tak hi an hung pup mai a.

Ramhnuai hla tak mai an thleng a, a chênna âwm ang tûr a an rin ngaw hnuai a thing lian pui mai  chu Kaptheia chuan a thal chuan a'n kap ta a, 

Chuveleh Ṭaunu chu chu thing lianpui chhûng aṭang chuan a rawn chhuak ta luau mai.

A thinrim viau dawn na in  Tlengparela te unau tih a hriat veleh a thinrim ngam leh ta lo a.

"Kan Sial tûr kan rawn lam dawn," Tlengparela'n- a tih chuan Ṭau nu chu hrethiam niawm takin a bu nghut a.

A kut an vai a," Saw ti lam aṭang sawn an rawn kal dawn a, lo hual ula, in duh zah zah in khalh haw dawn nia a ti a.

Chutih lai chuan an piah lam ram ngaw dur khup chu a ri hum hum a, rei lo tê an Sial lian tak tak mai hi ngaw chhûng aṭang chuan an rawn tlan chhuak ta hum hum mai a.

Chu veleh an unau chuan an lo hual a, an Se huang awmna lamah chuan an khalh haw ta hlawm a.

Anni unau chu an lo hausa ta hle mai a, lal ni lo mahse an khua te chuan an zah hle a.

Hun a lo her a, a pa huan a tuikhuah hlui bul a lungpui lian tak mai chung ah Tlengparela-a chu a nu leh pa te chanchin leh an unau zâ a an thil tawn mak tak mai te ngaihtuah hian a ṭhu a.

Chutih lai chuan Palian leh hmelṭha tak mai, iptepui ak a, sairawkherh keng hi amah tâwk zawng hian a lo kal a.

A bul arawn thlen chuan, "Van pathian chi te zîng ami Sichangneii fapa Tlengparela-ini em?" a rawn ti a.

Ani chuan, "Aw ni e, enge i duh tak mial?" tiin a lo chhang a.

Ani chuan, " ka hming chu Raldawna a ni a, Van chung ah khian nula hmelṭha tawpthang Tumchhingi a awm a, ani hmu tûr chuan kal ka tum a, nang an chenna hmuna kal tawh leh Van chung nula hmelṭha Sichangneii fapa hian a kalna kawng min hrilh thei tih ka hria a, chuvangin ka rawn pan tawp che a ni," a ti a.

Chu tlangval hmelṭha leh piannalh tak mai chu Tlengparela- chuan a en vang vang a. Chutah an awmna bul a tuikhuah hlui lam hawi chung hian,

"Tlangval, i thil tih tum hi i phu ngei e, va hmu mawlh ang che, he tuikhuah hi........."

A tih lai chuan an awmna chung zâwn ah hian chhûm a rawn in thuah thla tup tup a....